W krajach rozwiniętych pasożytnicze zakażenia przełyku należą do rzadkości i występują niemal wyłącznie u chorych na AIDS. W tych przypadkach mogą pojawić się takie pasożyty, jak Pneumocystis carinii, Cryptosporidium parvum, Leishmania donovani i Trichomonas. U pacjentów ze zdrowym układem odpornościowym, głównie w południowej Ameryce, mogą występować zakażenia Trypanosoma cruzi, wywołujące tzw. chorobę Chagasa.
Co to jest choroba Chagasa i jakie są jej przyczyny?
Czynnikiem etiologicznym choroby Chagasa jest Trypanosoma cruzi, pasożyt uszkadzający tkankę mezenchymalną oraz zwoje nerwowe w sercu, przełyku, pęcherzyku żółciowym i jelitach. Źródłem zakażenia są pluskwiaki (zob. zdjęcie), a do zakażenia dochodzi przez uszkodzoną skórę, spojówkę lub błonę śluzową jamy ustnej, a także przez przetoczenie krwi i przez łożysko.
Jak często występuje choroba Chagasa?
Zakażenia Trypanosoma są niezwykle rzadkie; występują endemicznie na terenach południowej Ameryki.
Jak się objawia choroba Chagasa?
Ostra infekcja zwykle przebiega bezobjawowo (u niektórych pacjentów mogą się pojawić: jednostronny obrzęk okolicy oczodołu, naciek w skórze, gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, wątroby i śledziony).
Choroba przewlekła polega na uszkodzeniu mięśnia sercowego, objawach niewydolności krążenia i zaburzeniach rytmu. W przewodzie pokarmowym dochodzi do utraty unerwienia trzewnego przełyku i okrężnicy, co prowadzi do powstania tzw. olbrzymiego przełyku i zaburzeń w przełykaniu, wymiotów oraz zaparć.
Zmiany w przełyku pojawiają się po upływie 10–30 lat od zarażenia i powodują trudności w przełykaniu, kaszel, ulewanie pokarmu, ból w klatce piersiowej oraz niekiedy aspirację treści żołądkowej do dróg oddechowych. W przebiegu choroby obserwuje się zwiększone ryzyko rozwoju raka przełyku.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów?
Powyższe objawy prędzej czy później prowadzą do konsultacji lekarskiej, jednak ustalenie ostatecznego rozpoznania może być utrudnione.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie?
Objawy choroby często nasuwają podejrzenie achalazji przełyku. Wyniki badań radiologicznych i endoskopowych nierzadko nie pozwalają odróżnić tych dwóch jednostek chorobowych. Badania manometryczne wykazują zmiany podobne do występujących w przebiegu achalazji, jednak ciśnienie dolnego zwieracza przełyku jest istotnie niższe.
Rozpoznanie polega na wykryciu pasożytów w rozmazach krwi obwodowej, hodowli pierwotniaków na specjalnych podłożach i zastosowaniu testów serologicznych.
Jakie są sposoby leczenia?
We wczesnej postaci choroby stosuje się 8–10 mg/kg mc./d nifurtymoksu w 4 dawkach podzielonych. Skuteczne w leczeniu zaawansowanej postaci choroby są azotany, poszerzanie balonem i miotomia połączenia żołądkowo-przełykowego.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Jedynie u około 10–30% zarażonych osób postać ostra choroby przejdzie w postać przewlekłą, która jest nieuleczalna a leczenie przyczynowe jest nieskuteczne. Jeżeli dojdzie do trwałego uszkodzenia narządów pozostaje leczenie objawowe, a rokowanie zależy głównie od stopnia niewydolności krążenia i innych cech zajęcia mięśnia sercowego przez pasożyta.
Co robić, aby uniknąć zachorowania?
Należy unikać podróży w miejsca endemicznego występowania choroby, a zwłaszcza terenów wiejskich. Choroba Chagasa szerzy się w miejscach o niskich standardach higienicznych, może być przenoszona także podczas transfuzji krwi oraz drogą pokarmową. Podróżujący powinni zasięgnąć informacji o zasadach bezpiecznego postępowania na tych terenach w odpowiednich placówkach.
