Ochrona przed owadami w tropiku

Jakie choroby przenoszone są przez owady w tropiku? Jak skutecznie chronić się przed ukłuciami owadów w podróży?

Fot. pixabay.com

Czym grożą ukłucia owadów w tropiku?

W krajach gorących stref klimatycznych ukłucia owadów mogą być przyczyną zakażeń wirusowych oraz chorób pasożytniczych. W Europie i innych regionach położonych w klimacie umiarkowanym ważnym przenosicielem zakażeń są także kleszcze. Niektóre spośród chorób przenoszonych przez insekty rzadko atakują turystów, inne natomiast stanowią poważne zagrożenie dla podróżujących.

Przykładami ciężkich chorób tropikalnych są gorączka, denga czy malaria. Tylko nielicznym chorobom tropikalnym przenoszonym przez owady można zapobiegać poprzez szczepienia (zobacz: Szczepienia dla podróżnych). Dotyczy to żółtej gorączki oraz japońskiego zapalenia mózgu, przy czym szczepionka przeciwko tej drugiej chorobie nie jest dostępna w Polsce. W przypadku malarii turysta dysponuje możliwością chemioprofilaktyki (zobacz: Chemioprofilaktyka malarii).

Sposoby ochrony przed insektami podczas podróży obejmują:

• stosowanie środków odstraszających (repelentów) i owadobójczych
• zabezpieczanie miejsca noclegu
• odpowiednie ubranie.

Niektóre choroby przenoszone przez owady i kleszcze

• komary: malaria, denga, żółta gorączka (żółta febra), filariozy, japońskie zapalenie mózgu, gorączka Zachodniego Nilu, chikungunya
• meszki: onchocerkoza
• muchówki (ćmiankowate): leiszmanioza
• pluskwiaki: choroba Chagasa (trypanosomoza amerykańska)
• muchy tse-tse: śpiączka afrykańska (trypanosomoza afrykańska)
• kleszcze: borelioza (choroba z Lyme), kleszczowe zapalenie mózgu, riketsjozy.

Jak stosować repelenty?

Repelenty są środkami, które nie zabijają owadów, ale je skutecznie odstraszają. Zwykle mają postać kremów, płynów, preparatów w sztyfcie lub aerozolu.

Należy je nanosić na zdrową, nieuszkodzoną skórę odsłoniętych części ciała. W podróży warto stosować się do ogólnych zasad bezpiecznego stosowania repelentów oraz przestrzegać instrukcji podanej przez producenta.

Nie jest prawdą, że repelenty sprzedawane w Polsce nie są skuteczne przeciwko owadom w tropikach. Przy wyborze repelentu najlepiej kierować się składem preparatu oraz stężeniem substancji aktywnej.

Środki o udowodnionej efektywności w odstraszaniu owadów

DEET (N,N-dietylo-3-metylobenzamid)

Jest jedną z najlepiej poznanych substancji odstraszających insekty. Największą skutecznością charakteryzują się repelenty zawierające 30–50% DEET. Takie preparaty zapewniają kilkugodzinną ochronę przed ukłuciami komarów oraz innych owadów i zalecane są dla osób dorosłych (z wyjątkiem podróżujących kobiet w ciąży).

Większe stężenia DEET nie podnoszą efektywności preparatów, zaś mniejsza zawartość tego związku chemicznego powoduje, że czas działania repelentu jest krótki. To z kolei wiąże się z koniecznością częstego nanoszenia środka, co jest rozwiązaniem niewygodnym w podróży.

Przykładowe preparaty zawierające DEET:

• Care Plus
• Mosquit-ex
• Ultrathon.

Ikarydyna (KBR 3023)

Przykładowe preparaty zawierające ikarydynę:

• Autan Protection Plus

IR3535

Jak zabezpieczyć miejsce noclegu przed owadami?

Zabezpieczenie miejsca noclegu przed owadami jest bardzo ważnym elementem profilaktyki malarii i innych chorób przenoszonych przez komary, wykazujące największą aktywność w porze nocnej (od zmierzchu do świtu).

Nocleg w pomieszczeniu klimatyzowanym

Bardzo skutecznym środkiem ochrony przed owadami jest przebywanie w pomieszczeniu klimatyzowanym, ze szczelnymi oknami i drzwiami. Nocleg w takim pokoju, oczywiście po usunięciu insektów, które mogły się tam dostać wcześniej, uznaje się za bezpieczny.

Moskitiera

Innym efektywnym sposobem uniknięcia ukłuć owadów podczas snu jest moskitiera, czyli siatka z lekkiej tkaniny, rozpinana nad łóżkiem. Moskitiery, zwykle o kształcie baldachimu, bywają wyposażeniem domów i hoteli w tropikach, jednak czasem ich jakość budzi wątpliwości. Jeśli standard noclegów podczas planowanej egzotycznej podróży jest niepewny, to warto wyposażyć się we własną, przenośną siatkę nadłóżkową, najlepiej fabrycznie nasączoną permetryną lub inną substancją owadobójczą. Lekkie i wygodne w pakowaniu moskitiery dostępne są w sklepach turystycznych. Brzegi moskitiery trzeba zawsze zawinąć pod materac, a przed snem pozbyć się komarów, które mogły wniknąć pod nią wcześniej.

Siatki na okna i drzwi

W krajach tropikalnych do ochrony przed owadami wykorzystuje się także siatki na okna i drzwi, które, o ile nie są dziurawe, dobrze spełniają swoje zadanie. W razie podróży do miejsc z noclegami wątpliwej jakości, w rejonach o dużym ryzyku chorób przenoszonych przed komary, warto zabrać ze sobą materiał do wykonania takich siatek lub naprawy istniejących.

Jak stosować środki owadobójcze (insektycydy)?

Do tego typu środków należy m.in. permetryna, która może służyć do nasączania moskitiery, w ten sposób zwiększając jej właściwości ochronne. W ofercie handlowej dostępne są także wygodne preparaty owadobójcze w aerozolu, do stosowania na ubrania. Środków owadobójczych nie wolno używać bezpośrednio na skórę. Przykładem insektycydów są również spirale przeciwkomarowe, które żarząc się, wydzielają trujące dla komarów opary. Bywają pomocne np. podczas odpoczynku w ogrodzie czy na tarasie. Niektóre insektycydy można stosować w zamkniętych pomieszczeniach.

Jakie ubranie chroni przed ukłuciami owadów?

Długie rękawy, nogawki, bawełniane chusty i szale oraz ubranie zakrywające jak największą powierzchnię skóry stanowią kolejny środek zapobiegający ukłuciom owadów. Ubranie można spryskać repelentem lub nasączyć środkiem owadobójczym, co przyczynia się do poprawy efektywności ochrony.

Jak wybrać właściwe środki ochrony przed owadami?

Wybór środków przeciwkomarowych zależy oczywiście od rzeczywistego zagrożenia w podróży i powinien być dostosowany do sytuacji turysty. Łączenie sposobów ochrony pozwala na zwiększenie stopnia obrony przed insektami, co mogą wykorzystać osoby narażone w dużym stopniu na choroby przenoszone przez owady, np. podróżujący w rejony malaryczne, zwiedzający zagrożone miejsca w porze największej aktywności komarów przenoszących tę chorobę, czyli pod wieczór.