Ryzyko malarii
Malaria, czyli zimnica, jest najczęstszą chorobą pasożytniczą w tropiku i główną przyczyną zgonów z powodu chorób zakaźnych wśród podróżujących. Chorobę wywołują pierwotniaki, zarodźce malaryczne: Plasmodium falciparum, który wywołuje najcięższą malarię tropikalną, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae, a w Azji Południowo-Wschodniej Plasmodium knowlesi. Jak pokazano na mapce (ryc. 4), największe ryzyko zachorowania na malarię dotyczy Afryki Subsaharyjskiej, zwłaszcza jej zachodniej części, ponadto Azji Południowo-Wschodniej, Jemenu, Madagaskaru oraz niektórych wysp Oceanii (np. Papui Nowej Gwinei).
Ryc. 4. Zapadalność na malarię na świecie (na 100 000 mieszkańców, dane WHO)
Ryc. 5. Ryzyko malarii na świecie przedstawione graficznie - powierzchnia krajów jest proporcjonalna do liczby przypadków malarii*
Malaria Cases
*Mapki użyte do graficznego zobrazowania ryzyka wykonane przez Worldmapper powstały w ten sposób, że powierzchnię każdego kraju przeliczono proporcjonalnie do odwzorowywanego ryzyka; kraje, w których liczba przypadków jest mniejsza od średniej światowej, zmalały, a kraje, gdzie liczba przypadków malarii jest większa niż przeciętnie, zwiększyły swoją powierzchnię.
Zapobieganie malarii polega na niedopuszczeniu do ukłuć komarów i na chemioprofilaktyce zarażenia za pomocą leków. Do skutecznych środków ochrony osobistej przed komarami należą: odpowiednie ubranie, stosowanie środków, które odstraszają owady (repelenty), nocowanie w pomieszczeniach klimatyzowanych lub pod moskitierą. Polecanym środkiem odstraszającym owady jest DEET (N,N-dietylo-m-toluamid), który powinno się stosować u dorosłych na zdrową skórę w stężeniu 30-50%. Dobór chemioprofilaktyki malarii jest trudny i wymaga specjalistycznej wiedzy. Przypomina dobór antybiotyku - nie może go wybrać samodzielnie ani podróżny, ani farmaceuta w aptece. Wybór powinien uwzględniać liczne czynniki, takie jak: trasę, cel i czas trwania podróży, lekooporność zarodźców malarii w rejonie docelowym, wiek i stan zdrowia podróżnego, w tym interakcje (wzajemne oddziaływana) z pozostałymi lekami, które osoba podróżująca przyjmuje na stałe. Właściwa chemioprofilaktyka nie jest wprawdzie w 100% skuteczna, jednak minimalizuje ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i śmierci z powodu malarii, dlatego powinna być bezwzględnie stosowana na terenach znacznie zwiększonego ryzyka zachorowania. Leki stosowane w chemioprofilaktyce malarii obejmują: atowakwon z proguanilem, doksycyklinę, meflochinę i proguanil. Gorączka po powrocie z rejonu występowania malarii, zwłaszcza w ciągu pierwszych 3 miesięcy po podróży, jest bezwarunkowym wskazaniem do pilnej diagnostyki w kierunku malarii. Turysta udający się w tereny malaryczne powinien pamiętać, by w razie gorączki po powrocie zgłosić się do lekarza, który zajmuje się medycyną podróży, gdyż z racji rzadkości problemu, przeciętny polski lekarz pierwszego kontaktu ma prawo nie znać się dostatecznie dobrze na chorobach tropikalnych.