Co warto stosować leki zapobiegające malarii w podróży? Czy leki przeciwmalaryczne są bezpieczne? Jak skuteczna jest chemioprofilaktyka malarii?
Co to jest chemioprofilaktyka malarii?
Chemioprofilaktyka malarii jest jednym z podstawowych sposobów zapobiegania tej chorobie i oznacza profilaktyczne stosowanie leków przeciwmalarycznych przed podróżującego w rejony występowania malarii.
Farmakologiczne zapobieganie malarii zalecane jest w przypadku podróży do większości miejsc zagrożonych tym schorzeniem. Optymalną obronę przed zachorowaniem zapewnia łączne przyjmowanie leków przeciwmalarycznych oraz stosowanie środków ochrony przed komarami. Profilaktyczne leki przeciwko malarii powstrzymują namnażanie i rozwój zarodźców malarii w organizmie w razie ukłucia przez zarażonego komara.
Jak wybrać właściwy lek zapobiegający malarii?
W Polsce dostępnych jest kilka leków przeciwko malarii, które można zażywać w celu zapobiegania tej chorobie.
Przy wyborze preparatu ważne są:
- rejon docelowy podróży (Czy teren jest zagrożony malarią? Na jakie leki wrażliwe są zarodźce malarii w tej części świata?)
- choroby przewlekłe turysty i stosowane na stałe inne leki (Czy można stosować bezpiecznie określony lek przeciwmalaryczny u chorej osoby? Czy można łączyć te leki?)
- charakter podróży (Czy można stosować bezpiecznie określony lek przeciwmalaryczny podczas planowanych na wycieczce aktywności, np. nurkowania, opalania?)
- wiek (dotyczy podróżujących dzieci)
- alergie (Czy turysta jest uczulony na leki przeciwmalaryczne?)
- ewentualne inne przeciwwskazania, w tym ciąża lub karmienie piersią podczas podróży.
Warto przygotować te informacje na konsultację lekarską przed wyjazdem, aby ułatwić lekarzowi optymalny dobór preparatu.
Poważnym problemem wielu rejonów tropikalnych jest narastająca oporność pasożytów na leki przeciwmalaryczne, zarówno te stosowane profilaktycznie, jak i służące do leczenia malarii. Przy planowaniu chemioprofilaktyki niezbędne jest uwzględnienie aktualnych danych w tym zakresie, gdyż informacje sprzed kilku lat nie gwarantują skuteczności profilaktyki. Dlatego najlepiej na bieżąco, czyli przed każdą egzotyczną podróżą, zasięgnąć porady lekarskiej dotyczącej zapobiegania malarii.
Czy stosowanie leków przeciwmalarycznych jest bezpieczne?
Leki przeciwmalaryczne mogą wywoływać działania niepożądane, jak każde inne środki lecznicze. Większość podróżnych nie odczuwa jednak negatywnych konsekwencji stosowania chemioprofilaktyki malarii w podróży. Warto uświadomić sobie, że leki stosowane do zapobiegania malarii zalecane są w dawkach wielokrotnie mniejszych niż te, które służą do leczenia osób chorych. W razie zachorowania, oprócz groźnych dla zdrowia i życia konsekwencji malarii, podróżny narażony jest więc także w większym stopniu na działania niepożądane dużych dawek preparatów przeciwmalarycznych.
Badania dotyczące bezpieczeństwa farmakologicznej profilaktyki malarii wykazały, że do najlepiej tolerowanych przez podróżnych leków należą: atowakwon z proguanilem (preparat łączony) oraz doksycyklina. Oba te leki są dostępne w Polsce. Ryzyko nieprzyjemnych objawów związanych ze stosowaniem leków przeciwmalarycznych obniża także uwzględnienie przeciwwskazań i pozostałych informacji dotyczących okoliczności podróży, przedstawionych powyżej.
Jak należy stosować leki w profilaktyce malarii?
Leki zapobiegające malarii u podróżnych dostępne są w postaci doustnej, w Polsce sprzedawane są jako tabletki albo kapsułki. Należy je stosować codziennie albo co tydzień, w zależności od preparatu). Bardzo ważne jest, aby rozpocząć zażywanie leku jeszcze przed przybyciem w rejon zagrożony malarią, przyjmować go przez cały okres pobytu w strefie malarycznej oraz określony czas po jej opuszczeniu (od tygodnia do czterech tygodni, w zależności od preparatu).
Warto przestrzegać zaleceń lekarza i producenta leku, co do jego stosowania, np. przyjmować lek wraz z posiłkiem, jeśli podróżny otrzyma taką rekomendację. Takie zalecenia podnoszą skuteczność chemioprofilaktyki i jednocześnie minimalizują szansę na pojawienie się działań niepożądanych.
Czy leki przeciwmalaryczne są skuteczne?
Dobrze dobrane oraz stosowane systematycznie leki zapobiegające malarii zapewniają wysoką skuteczność ochrony przed zachorowaniem, ocenianą na ponad 90-95%. W sporadycznych sytuacjach wystąpienia malarii pomimo stosowania chemioprofilaktyki leki te chronią przed rozwojem ciężkich powikłań i śmiercią.
Farmakologiczne zapobieganie malarii nie zabezpiecza jednak całkowicie przed zachorowaniem, w razie pojawienia się gorączki oraz innych objawów chorobowych w podróży lub po powrocie z rejonu malarycznego, należy poinformować lekarza o swoim pobycie w tropiku, niezależnie od zażywania leków przeciwmalarycznych.
